Lương khoán là hình thức trả lương linh hoạt, dựa trên kết quả công việc và được nhiều doanh nghiệp ưa chuộng. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc về cách tính lương khoán và việc có phải đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) hay không. Bài viết này Phần mềm tính lương EasyHRM sẽ giúp bạn hiểu rõ lương khoán là gì? Cách tính và các quy định liên quan.
Lương khoán là gì? Lương khoán có phải đóng bhxh không?
Mục lục
1. Lương khoán là lương gì? Ví dụ
Lương khoán là hình thức trả lương mà người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận dựa trên kết quả công việc cụ thể, bao gồm khối lượng, chất lượng và thời gian hoàn thành.
Theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019, tiền lương khoán có thể được trả bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản qua tài khoản ngân hàng của người lao động.
Nói cách khác, thay vì tính lương theo giờ hoặc theo tháng cố định, lương khoán dựa trên công việc hoàn thành được, phù hợp với những công việc có thể đo lường rõ ràng kết quả như sản xuất, xây dựng, hoặc dự án chuyên môn.
Ví dụ thực tế:
- Khoán sản phẩm: Một công nhân được trả 5.000 đồng cho mỗi sản phẩm hoàn chỉnh. Tháng đó làm được 1.000 sản phẩm thì nhận 5 triệu đồng.
- Khoán công việc: Một nhóm thi công được nhận trọn gói 20 triệu cho dự án hệ thống điện. Dù hoàn thành trong 10 hay 15 ngày, nếu đạt yêu cầu thì vẫn nhận đủ số tiền đó.
Lương khoán là sao? Lương khoán là như thế nào?
XEM THÊM: Top 15+ Phần Mềm Tính Lương Nhân Viên Chính Xác, Giá Rẻ, Dễ Dùng
2. Đặc điểm của lương khoán
Để sử dụng hiệu quả hình thức lương khoán, doanh nghiệp và người lao động cần hiểu rõ những đặc điểm quan trọng sau đây. Việc nắm rõ sẽ giúp cả hai bên đảm bảo quyền lợi và tránh hiểu lầm trong quá trình làm việc.
- Lương dựa trên kết quả công việc, không phải thời gian: Mức lương được trả dựa trên số lượng, chất lượng hoặc tiến độ công việc đã hoàn thành theo thỏa thuận, chứ không tính theo số giờ làm việc.
- Thỏa thuận chi tiết ngay từ đầu: Người lao động và doanh nghiệp cần thống nhất rõ ràng về công việc, tiêu chuẩn chất lượng và mức lương khoán để tránh tranh cãi hoặc hiểu nhầm sau này.
- Tăng tính chủ động cho người lao động: Người làm việc có thể tự lên kế hoạch thời gian và cách thực hiện sao cho đạt kết quả tốt nhất mà không bị gò bó về giờ giấc.
- Phù hợp với công việc có thể đo lường cụ thể: Lương khoán thường áp dụng cho những công việc mà kết quả dễ định lượng, như sản xuất sản phẩm, thi công xây dựng hoặc hoàn thành dự án.
- Cần tiêu chuẩn chất lượng rõ ràng để tránh làm ẩu: Nếu không có quy định chặt chẽ về chất lượng, người lao động có thể làm nhanh, qua loa, ảnh hưởng đến hiệu quả và kết quả cuối cùng.
Lương khoán được trả theo thỏa thuận giữa người lao động và doanh nghiệp
XEM THÊM: Lương Theo Hiệu Quả Công Việc Là Gì? Cách Tính & Xây Dựng Chính Sách Chuẩn
3. Các hình thức trả lương khoán
Tùy vào đặc thù công việc và mục tiêu quản lý, doanh nghiệp có thể lựa chọn nhiều hình thức trả lương khoán khác nhau. Mỗi hình thức sẽ phù hợp với từng lĩnh vực và loại hình lao động cụ thể.
3.1 Lương khoán theo sản phẩm
Đây là hình thức phổ biến trong lĩnh vực sản xuất, gia công. Người lao động sẽ được trả lương dựa trên số lượng sản phẩm hoàn thành đạt yêu cầu chất lượng. Càng làm nhiều sản phẩm, thu nhập càng cao.
3.2 Lương khoán theo công việc/dự án
Người lao động được giao một công việc cụ thể hoặc một dự án trọn gói, kèm theo mức khoán cố định. Hình thức này phù hợp với các công việc đòi hỏi kỹ năng chuyên môn, tính độc lập như thiết kế, xây dựng, lập trình…
3.3 Lương khoán trọn gói
Doanh nghiệp và người lao động thỏa thuận một khoản lương cố định cho toàn bộ khối lượng công việc, không phụ thuộc vào thời gian hay sản phẩm đầu ra. Lương khoán trọn gói thường áp dụng với các dịch vụ thi công, bảo trì, sự kiện…
Hình thức trả lương khoán trọn gói
3.4 Lương khoán theo thời gian hoàn thành
Thay vì khoán theo sản phẩm hay dự án, mức lương được xác định dựa trên tốc độ hoàn thành công việc trong thời gian quy định. Hình thức này khuyến khích người lao động nâng cao hiệu suất làm việc.
3.5 Lương khoán kết hợp lương thời gian
Đây là hình thức linh hoạt, kết hợp giữa khoán sản phẩm/công việc và lương theo thời gian làm việc. Ví dụ: một phần lương cố định hàng tháng và phần còn lại tính theo khối lượng công việc hoàn thành.
3.6 Lương khoán theo doanh thu
Trả lương dựa trên tỷ lệ phần trăm doanh thu mà người lao động hoặc nhóm lao động tạo ra, phổ biến trong các lĩnh vực bán hàng hoặc dịch vụ.
4. Cách tính lương khoán
Việc tính lương khoán cần dựa vào khối lượng công việc thực hiện, mức khoán đã thỏa thuận và các yếu tố thực tế phát sinh. Dưới đây là các cách tính phổ biến và những lưu ý quan trọng doanh nghiệp cần nắm.
4.1 Công thức tính lương khoán cơ bản
Công thức chung thường được áp dụng là:
Lương khoán = Mức khoán đã thỏa thuận × Tỷ lệ hoàn thành công việc (%)
Trong đó, mức khoán có thể cố định theo sản phẩm, dự án hoặc tổng khối lượng công việc. Tỷ lệ hoàn thành có thể căn cứ vào tiến độ, chất lượng, khối lượng thực hiện thực tế.
Hướng dẫn cách tính lương khoán
4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến mức lương khoán
Trước khi xác định mức lương khoán, doanh nghiệp và người lao động cần xem xét nhiều yếu tố tác động trực tiếp đến giá trị công việc. Dưới đây là những yếu tố quan trọng thường ảnh hưởng đến mức lương khoán:
- Độ phức tạp và tính chất công việc
- Thời gian thực hiện và thời hạn bàn giao
- Mức độ cam kết về chất lượng đầu ra
- Giá trị thị trường của công việc/dự án tương đương
4.3 Tính lương khoán cho công việc sản xuất
Đối với công việc sản xuất, doanh nghiệp thường áp dụng khoán theo số lượng sản phẩm hoàn thành. Ví dụ:
Lương khoán = Số sản phẩm đạt yêu cầu × Đơn giá khoán cho mỗi sản phẩm
Trong một số trường hợp, đơn giá khoán có thể tăng theo sản lượng để khuyến khích tăng năng suất.
4.4 Tính lương khoán cho dịch vụ và dự án
Với công việc dạng dịch vụ hoặc dự án, lương khoán thường là một khoản trọn gói đã được thống nhất từ đầu. Doanh nghiệp sẽ trả đủ nếu công việc hoàn thành đúng tiến độ và yêu cầu. Trong trường hợp chậm tiến độ hoặc không đạt chất lượng, có thể áp dụng mức phạt trừ theo thỏa thuận.
Tính lương khoán cho dịch vụ và dự án
4.5 Trường hợp điều chỉnh lương khoán
Lương khoán có thể được điều chỉnh trong các tình huống sau:
- Phát sinh khối lượng công việc ngoài hợp đồng ban đầu
- Thay đổi điều kiện làm việc, công nghệ hoặc yêu cầu chất lượng
- Thay đổi nhân sự thực hiện ảnh hưởng đến tiến độ hoặc năng suất
5. Hợp đồng lao động và thỏa thuận lương khoán
Khi áp dụng hình thức lương khoán, việc ký kết hợp đồng rõ ràng là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm của cả hai bên (người lao động và người sử dụng lao động).
5.1 Nội dung cần có trong hợp đồng lương khoán
Hợp đồng lao động theo hình thức khoán việc cần ghi rõ các thông tin sau:
- Tên công việc hoặc dự án khoán
- Khối lượng, tiêu chuẩn chất lượng và thời gian hoàn thành
- Mức lương khoán và phương thức thanh toán
- Các chi phí liên quan (nếu có), điều kiện hỗ trợ
- Cơ chế nghiệm thu và đánh giá hoàn thành công việc
5.2 Quyền lợi và trách nhiệm của người lao động
Người lao động làm việc theo hình thức khoán có trách nhiệm hoàn thành công việc đúng tiến độ, đúng yêu cầu về chất lượng. Họ có quyền được nhận đủ mức khoán đã cam kết khi công việc đạt yêu cầu và có thể yêu cầu hỗ trợ điều kiện làm việc nếu có thỏa thuận trong hợp đồng.
5.3 Quyền lợi và trách nhiệm của người sử dụng lao động
Người sử dụng lao động cần đảm bảo thanh toán đầy đủ và đúng hạn mức lương khoán theo hợp đồng. Đồng thời có trách nhiệm cung cấp đầy đủ tài liệu, hướng dẫn hoặc hỗ trợ kỹ thuật (nếu cam kết) để người lao động hoàn thành công việc hiệu quả.
5.4 Thời hạn và điều kiện chấm dứt hợp đồng khoán
Hợp đồng lương khoán có thời hạn xác định, kết thúc khi công việc hoàn thành. Hợp đồng sẽ chấm dứt trước thời hạn trong các trường hợp sau:
- Một bên không thực hiện đúng nghĩa vụ đã cam kết.
- Hai bên đồng thuận chấm dứt hợp đồng bằng văn bản.
- Công việc không thể tiếp tục do nguyên nhân khách quan.
5.5 Điều chỉnh hợp đồng khi thay đổi khối lượng công việc
Khi công việc phát sinh thêm hoặc thay đổi so với kế hoạch ban đầu, hai bên cần lập phụ lục hợp đồng hoặc ký kết bổ sung bằng văn bản. Nội dung điều chỉnh nên nêu rõ phần việc tăng/giảm, thay đổi mức khoán và thời gian thực hiện tương ứng.
Điều chỉnh lại hợp đồng khi có sự thay đổi
6. Ưu nhược điểm của hình thức trả lương khoán
Hình thức trả lương khoán được nhiều doanh nghiệp lựa chọn nhờ sự linh hoạt và khả năng khuyến khích hiệu suất. Tuy nhiên, hình thức trả lương này cũng tồn tại không ít rủi ro nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
6. 1 Ưu điểm của lương khoán
Lương khoán mang lại nhiều lợi ích rõ ràng, giúp cả doanh nghiệp và người lao động cùng phát triển hiệu quả hơn trong công việc.
- Tăng năng suất và hiệu quả: Người lao động có động lực hoàn thành công việc nhanh và chất lượng hơn, giúp nâng cao hiệu quả chung.
- Khích lệ người lao động: Thu nhập gắn với kết quả, nên người làm việc có động lực cố gắng hơn, nhất là trong môi trường cạnh tranh.
- Giảm chi phí quản lý: Khi công việc rõ ràng, doanh nghiệp giảm bớt thời gian giám sát, tiết kiệm chi phí cho bộ phận nhân sự.
- Áp dụng linh hoạt nhiều ngành nghề: Lương khoán phù hợp với sản xuất, xây dựng, công nghệ, dịch vụ… nhờ khả năng điều chỉnh theo tính chất công việc.
Ưu điểm của hình thức trả lương khoán
6.2 Nhược điểm và rủi ro của lương khoán
Tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm, lương khoán cũng có những hạn chế và rủi ro mà doanh nghiệp cần lưu ý để tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả và mối quan hệ lao động.
- Nguy cơ giảm chất lượng: Chú trọng làm nhanh có thể dẫn đến làm ẩu, ảnh hưởng chất lượng sản phẩm, kết quả.
- Áp lực tiến độ lớn: Người lao động rất dễ bị căng thẳng, áp lực khi phải hoàn thành công việc nhanh trong khi mức khoán không tương xứng.
- Khó kiểm soát, giám sát: Nếu không có tiêu chuẩn và hệ thống đánh giá rõ ràng, dễ xảy ra tranh cãi về mức độ hoàn thành và minh bạch trong thanh toán.
- Rủi ro thỏa thuận không rõ ràng: Hợp đồng không chặt chẽ hoặc thiếu minh bạch về mức khoán và tiêu chí nghiệm thu dễ gây tranh chấp, làm xấu đi mối quan hệ lao động.
8. Lưu ý khi áp dụng lương khoán
Để lương khoán phát huy tốt hiệu quả, doanh nghiệp và người lao động cần lưu ý:
- Xác định rõ công việc, sản phẩm và tiêu chí đánh giá ngay từ đầu để tránh hiểu nhầm, tranh chấp.
- Thỏa thuận mức lương khoán minh bạch, đúng với khối lượng và độ khó công việc.
- Đặt thời gian hoàn thành hợp lý, tránh áp lực khiến người lao động làm việc qua loa.
- Theo dõi, đánh giá định kỳ và điều chỉnh kịp thời khi có vấn đề phát sinh.
- Ghi rõ các điều khoản về lương khoán trong hợp đồng để đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên.
Cần thường xuyên theo dõi và đánh giá định kỳ khi trả lương khoán
9. Các câu hỏi thường gặp về lương khoán
Trong quá trình áp dụng hình thức trả lương khoán, nhiều người lao động và doanh nghiệp thường gặp phải những thắc mắc liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ. Dưới đây là giải đáp cho một số câu hỏi phổ biến nhất.
9.1 Lương khoán có phải đóng bảo hiểm không?
Người lao động nhận lương khoán có phải đóng bảo hiểm xã hội hay không phụ thuộc vào hợp đồng lao động mà họ ký.
- Nếu hợp đồng lao động có thời hạn từ 1 tháng trở lên, dù trả lương theo hình thức khoán, người lao động vẫn phải tham gia đóng bảo hiểm xã hội.
- Nếu làm việc ngắn hạn dưới 1 tháng hoặc theo hợp đồng khoán việc thời vụ thì không bắt buộc đóng bảo hiểm xã hội.
Nói ngắn gọn, làm lương khoán và ký hợp đồng từ 1 tháng trở lên thì bắt buộc phải đóng bảo hiểm xã hội.
9.2 Lương khoán có được trả dưới mức lương tối thiểu vùng không?
Theo quy định pháp luật hiện hành, dù trả lương theo hình thức khoán, doanh nghiệp vẫn phải đảm bảo mức thu nhập trung bình hàng tháng của người lao động không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng do Nhà nước quy định.
Nghĩa là, lương khoán không được phép trả thấp hơn mức lương tối thiểu vùng. Nếu không, doanh nghiệp sẽ vi phạm luật lao động và có thể bị xử phạt.
9.3 Người lao động làm lương khoán có được nghỉ phép, nghỉ lễ, nghỉ ốm không?
Người lao động làm lương khoán có được nghỉ phép, nghỉ lễ hay nghỉ ốm hay không phụ thuộc vào loại hợp đồng lao động mà họ ký kết:
- Nếu là hợp đồng lao động dài hạn (từ 1 tháng trở lên), người lao động sẽ được hưởng đầy đủ các quyền lợi như nghỉ phép, nghỉ lễ, nghỉ ốm theo quy định của pháp luật lao động.
- Nếu là hợp đồng khoán việc thời vụ, ngắn hạn hoặc hợp đồng không phải hợp đồng lao động chính thức, người lao động có thể không được hưởng các chế độ nghỉ này.
Tóm lại, người làm lương khoán vẫn có quyền nghỉ phép, nghỉ lễ, nghỉ ốm nếu họ là nhân viên chính thức theo hợp đồng lao động dài hạn.
10. Kết luận
Trên đây là bài viết của Phần mềm quản lý nhân sự EasyHRM về lương khoán. Đây là hình thức trả lương linh hoạt, phù hợp với các công việc có thể đo lường được bằng sản phẩm hoặc kết quả đầu ra. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, doanh nghiệp cần có quy trình giám sát và đánh giá minh bạch.
Đặc biệt, sử dụng Phần mềm tính lương EasyHRM giúp giảm đến 70% thời gian tính lương, hạn chế sai sót và quản lý dễ dàng hơn, góp phần nâng cao hiệu suất và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.\
—————————————-
EASYHRM – TỰ ĐỘNG HÓA QUẢN TRỊ NHÂN SỰ TOÀN DIỆN
Không còn bảng tính Excel phức tạp hay sai sót thủ công, EasyHRM mang đến một nền tảng quản lý nhân sự toàn diện, giúp doanh nghiệp tự động hóa mọi quy trình:
✔️ Chấm công thông minh bằng Face ID, Wi-Fi nội bộ, định vị GPS hoặc mã QR linh hoạt cho cả làm việc tại văn phòng lẫn từ xa.
✔️ Tuyển dụng thông minh, quản lý toàn bộ quy trình từ đăng tin, nhận CV, sàng lọc hồ sơ, phỏng vấn đến đánh giá ứng viên
✔️ Tính lương tự động, chính xác theo ca làm, số công, tăng ca, khấu trừ và phụ cấp.
✔️ Xếp ca – chia ca nhanh chóng, phù hợp cho doanh nghiệp nhiều ca, nhiều vị trí, nhiều chi nhánh.
✔️ Quản lý toàn bộ hồ sơ nhân sự, hợp đồng, bảo hiểm, đơn từ trên một nền tảng duy nhất, dễ tra cứu.
✔️ Đánh giá KPI – hiệu suất cá nhân, gắn trực tiếp với lương thưởng hoặc mục tiêu theo từng bộ phận.
✔️ Báo cáo trực quan, đầy đủ, giúp nhà quản lý nắm bắt tình hình nhân sự theo thời gian thực.
Với chi phí linh hoạt, triển khai nhanh chóng và giao diện dễ dùng, EasyHRM phù hợp cho mọi doanh nghiệp, từ SME đến chuỗi hệ thống lớn quy mô từ 5 đến 10.000 nhân viên.
Hơn 50.000+ doanh nghiệp đã chuyển đổi và tiết kiệm tới 90% khối lượng công việc nhân sự. Bạn đợi điều gì nữa? Trải nghiệm miễn phí EasyHRM ngay hôm nay!
Thông tin liên hệ:
- Hotline: 0869425631
- Gmail: info@softdreams.vn
- Website: https://easyhrm.vn/
- Facebook: Phần mềm quản trị nhân sự EasyHRM
- Trụ sở chính: Nhà khách ATS, số 8 Phạm Hùng, Phường Mễ Trì, Quận Nam Từ Liêm, Hà Nội.
- Chi nhánh: Số H.54 đường Dương Thị Giang, Phường Tân Thới Nhất, Quận 12, TP. Hồ Chí Minh.
